Koszty jakości to jeden z podstawowych czynników, które w znacznym stopniu wpływają na cenę wyrobu końcowego. Składają się na nie, oprócz reklamacji i poprawek wychwyconych na etapie produkcji, również koszty badań. W procesach spawalniczych, ale także podczas badań odlewów i odkuwek, pierwszym etapem sprawdzenia, czy element kwalifikuje się do dalszego etapu kontroli, są badania wizualne, VT.
Badania VT – pierwszym etapem kontroli
Badania wizualne to badania powierzchniowe, które za pomocą prostych przyrządów pomiarowych określają podstawowe wady, widoczne na powierzchni badanego elementu, takie jak: pęknięcia, kratery, podtopienia lub porowatości. W przypadku złączy spawanych badane są same spoiny, wraz z obszarem szerokości 10 mm po obu jej stronach, obejmującym strefę wpływu ciepła oraz fragment materiału podstawowego. Badanie VT wykrywa podstawowe wady, które dyskwalifikują badany element i nie dopuszczają go do dalszego etapu procesu lub badań. Zdarzają się jednak przypadki, gdy badania wizualne tylko wskazują punkty, które należy zweryfikować innymi metodami badawczymi. Wizualna metoda badań nieniszczących to najtańszy sposób kontroli powierzchni sprawdzanego elementu. Nie wymaga skomplikowanych urządzeń, a do pomiaru wystarczy luksomierz, przyrządy do pomiaru długości i kąta, lupa, prawidłowe oświetlenie i oczywiście wprawne oko wykonującego badania operatora.
Kto może wykonywać badania wizualne?
Badania wizualne to rodzaj kontroli, w której prawidłowość wykonania zależy od pracownika, dokonującego pomiaru. Dlatego najważniejszym warunkiem prawidłowo i rzetelnie wykonanych badań VT jest posiadanie przez kontrolera wiedzy i doświadczenia w przeprowadzaniu tego typu sprawdzeń. Kontroler musi również posiadać znajomość norm, przepisów i wymagań, związanych z technologią wykonania elementów. Norma EN ISO 9712, traktująca o kwalifikacji i certyfikacji personelu badań nieniszczących, stawia badania wizualne na równi z pozostałymi badaniami NDT, wymagając od operatora ukończonego kursu VT1 lub VT2 popartego praktyką. Rozszerza natomiast wykonywany co 12 miesięcy zakres badań na zdolność widzenia o tzw. widzenie dalekie, pokazując, jak istotny jest narząd wzroku kontrolera w wykonywaniu badań wizualnych.
Pracownik, który ukończył kurs VT1 może wykonywać badania zgodnie z przedmiotową instrukcją, jednak w praktyce nie może interpretować wyników, ani sporządzić protokołu z badań. Dlatego w większości przypadków badania wykonywane są przez doświadczonych operatorów z uprawnieniami VT2.
Jak wygląda ocena powierzchni podczas badań wizualnych
Kontroler, korzystając z przyrządów pomiarowych, przeprowadza badanie VT zgodnie z normą EN ISO 17637. W zależności od rodzaju badanego elementu może wykonać, za pomocą prostych przyrządów, badanie bezpośrednie, lub – w przypadku badania np. wnętrza rury – badania pośrednie, korzystając z endoskopu. Wykryte wady kwalifikuje zgodnie z poziomami jakości B, C lub D, określonymi w normie EN ISO 5817. Odnosząc je do wymagań, określonych w dokumentacji technicznej, kwalifikuje element do dalszego etapu lub oznacza go jako niezgodny. Na przeprowadzane badania wystawia protokół.
Badania wizualne – najważniejszy etap kontroli
Prawidłowo wykonane badania wizualne to jeden z najistotniejszych etapów kontroli podczas produkcji. Pozwalają w szybki, tani sposób wykryć wady, których późniejsze usunięcie wymagałoby dużych nakładów czasu i kosztów. Są wykorzystywane nie tylko podczas bieżącej produkcji, ale również na etapie końcowym, podczas odbiorów, lub kontroli inspekcyjnej, zleconej przez Klienta. Dobrą praktyką jest zatrudnianie do badań NDT specjalistów z laboratorium badawczego, którzy w profesjonalny sposób przeprowadzają badania, wystawiając uznawane przez klienta sprawozdanie.
Podobne tematy